Nghĩa trang liệt sĩ TP.HCM, nơi quy tập hàng chục nghìn mộ liệt sĩ cả nước đang “kêu cứu” bởi bao bọc là rác, hoá chất công nghiệp và hàng chục cơ sở kinh doanh thiết bị vận tải…
Nghĩa trang bị ô nhiễm bởi rác và hoá chất
Tháng 03/1984, UBND TP.HCM ra quyết định số 29 giao Sở LĐ-TBXH sử dụng 52ha đất thuộc xã Long Bình và Tăng Nhơn Phú huyện Thủ Đức (nay là các phường Long Bình, Tân Phú và Long Thạnh Mỹ, quận 9) để quy hoạch xây dựng nghĩa trang liệt sĩ TP.
Diện tích này được chia làm 4 khu (A, B, C, D). Trong đó, riêng khu A, rộng 30,1ha (hiện nay thuộc phường Long Bình) được quy hoạch là khu chính (nơi chôn cất hài cốt liệt sỹ). Các khu còn lại có tổng diện tích gần 21,8ha (hiện nay thuộc phường Long Bình, Tân Phú, Long Thạnh Mỹ), bao quanh bên hông và phía sau khu A, được quy hoạch làm nơi trồng cây xanh cách ly.
Đầu năm 1989, công trình được khởi công, nhưng chỉ thực hiện được hơn 30,3ha (bao bọc bởi tường rào) đưa vào sử dụng ngày 29/04/1990 với quy mô 15.000 mộ liệt sĩ; phần diện tích còn lại Sở LĐ-TBXH chưa đủ khả năng giải tỏa đền bù.
Từ đây, do quản lý lỏng lẻo đã phát sinh ra hàng loạt các vụ lấn chiếm trái phép và cho thuê đất rồi chiếm luôn.
Điển hình là hộ bà Đoàn Thị Minh Trang đã tự ý đập tường rào phía đường Hoàng Hữu Nam (thuộc phường Long Bình), di dời cửa tường rào do Ban quản lý công trình xây dựng năm 1989 đến chỗ khác, làm cửa rộng hơn và sử dụng phần đất phía sau nghĩa trang để… cho thuê trên diện tích 5.000m2. Một doanh nghiệp đang thuê đất kinh doanh bồn hoá chất, gây ô nhiễm nặng, người dân quanh khu vực đã liên tiếp gửi đơn phản ánh, đề nghị di dời…
Đầu năm 2006, qua hai cấp toà xét xử, bà Trang bị thua kiện (bà Trang kiện quyết định thu hồi đất của UBND TP) nhưng đã nhiều tháng qua, việc cưỡng chế thu hồi đất lấn chiếm và di dời doanh nghiệp gây ô nhiễm vẫn chưa được thực hiện (?)
Chưa hết, góp phần gây ô nhiễm môi trường… trong nghĩa trang TP còn là một cá nhân tên Bình thuê đất của nghĩa trang để… thu gom rác công nghiệp (?) Ngày 24/08, có mặt tại khu vực này, chúng tôi chứng kiến cảnh công nhân đang bới móc, phân loại các bao rác gồm nilon, đế giày, vải. Đáng nói là bãi rác này cách khu mộ liệt sĩ chỉ vài chục mét và gây ô nhiễm môi trường.
Theo lời một thành viên Ban quản trang, thì hợp đồng cho thuê đất với ông Bình đã chấm dứt, đang cho giải toả… Theo lời ông này thì ông thấy “có lỗi” vì chưa thực hiện được lời hứa với Phó Chủ tịch UBND TP Nguyễn Thành Tài khi ông Tài vào thăm nghĩa trang, yêu cầu giải phóng nhanh bãi rác gây ô nhiễm, mất mỹ quan này. Thế nhưng đã nhiều tháng qua, bãi rác vẫn… án binh bất động (?)
Cho thuê và ào ạt chiếm đất
Ngày 24/08, Đoàn khảo sát Thanh tra TP.HCM đã đi thực tế ghi nhận hiện tượng: phần ngoài tường rào tại các khu B, C, D có nhiều hộ dân lấn chiếm xây dựng, sang nhượng trái phép.
Do các cơ quan chức năng và chính quyền địa phương buông lỏng quản lý, thiếu kiểm tra tình hình sử dụng đất của các hộ dân tại khu vực quy hoạch nghĩa trang nên từ 42 hộ sử dụng gần 3,2ha trước khi có Quyết định 29 đến nay đã tăng thêm 283 hộ với diện tích đất sử dụng là gần 10,3ha. Trong số này có 255 hộ chuyển nhượng đất, xây dựng nhà chưa có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất trong khu quy hoạch với diện tích gần 8,7ha; 3 hộ đến… khai hoang sử dụng gần 4.000m2; 6 hộ chiếm dụng 1.530m2.
Kinh ngạc hơn, dù là đất quy hoạch nghĩa trang nhưng có 9 hộ được giao 2.567m2 đất trong phần quy hoạch; 8 hộ đã được cấp sổ đỏ, sổ hồng.
Một thành viên đoàn thanh tra cho biết, một số trường hợp tại đây đã được cơ quan Nhà nước giao đất, cho phép xây dựng và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và quyền sở hữu nhà.
Bên cạnh đó, một phần diện tích khu A, C, Ban Quản trang TP quản lý sử dụng, cho mượn và cho thuê. Một phần diện tích khu B, C do UBND phường Tân Phú, Long Thạnh Mỹ quản lý sử dụng và cho thuê.
Đó là chưa kể có tổ chức được Nhà nước giao đất trên phần đất của nghĩa trang Liệt sĩ TP sau khi có Quyết định 29 như Trung tâm Thương mại Chợ Lớn, Công ty TNHH Tân Hoàn Mỹ để sử dụng nhưng không hề có quyết định giao thuê của cơ quan thẩm quyền (?)
Theo các tài liệu đoàn thanh tra thu thập được cũng như ghi nhận thực tế, trong tổng diện tích hơn 51,6ha mà UBND TP giao để quy hoạch nghĩa trang liệt sĩ TP năm 1984, hiện nay phần do Ban Quản trang TP quản lý chỉ còn hơn 31ha. Phần còn lại do 10 tổ chức và 325 hộ dân sử dụng, trong 10 tổ chức kể trên, chính quyền địa phương chỉ mới xác định được diện tích do 7 tổ chức sử dụng là hơn 5,7ha.
Nguy cơ nghĩa trang liệt sĩ TP bị “nuốt chửng” bởi nạn chiếm đất, ô nhiễm môi trường đang hiển hiện, nếu không có sự can thiệp xử lý kịp thời của cơ quan chức năng.
