“Băng đang tan – Một vấn đề nóng bỏng”, đó là chủ đề cho Ngày Môi trường thế giới năm nay do Liên hợp quốc phát động. Tuy nhiên, đối với TPHCM chủ đề cho ngày này là “Vì đường phố không rác”. Tại sao?
Cọng rác tuy nhỏ nhưng vấn nạn rác thải đã và đang ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng cuộc sống của người dân. Chọn chủ đề “Vì đường phố không rác”, TPHCM muốn hướng người dân đến việc xây dựng một TP văn minh, sạch đẹp. Ông Nguyễn Văn Chiến, Phó Giám đốc Thường trực Sở Tài nguyên – Môi trường TPHCM đã phát biểu như vậy.
Rác, chưa được quan tâm đúng mức
Ở đâu cũng có rác, đó là điều dễ thấy ở TPHCM. Tại sao điều ấy lại tồn tại dai dẳng nhiều năm cho dù mỗi năm TP tốn hàng tỷ đồng để quét dọn, thu gom rác trên đường phố và hàng chục tỷ đồng vớt rác trên sông? Đi tìm câu trả lời cho hiện tượng này cũng không quá khó. Trên địa bàn TP, việc thu gom, vận chuyển rác được giao chủ yếu cho 2 lực lượng: doanh nghiệp công ích của Nhà nước và lực lượng thu gom rác dân lập với số lượng lên đến vài ngàn người.
Song hành với đội ngũ trên còn có lực lượng giữ gìn trật tự đô thị ở các quận, huyện (khoảng 10-25 người/quận, huyện) cũng có chức năng giữ gìn vệ sinh đô thị. Lực lượng như vậy, về cơ bản không thiếu song việc tổ chức còn nhiều điểm chưa hợp lý nên công tác dọn dẹp vệ sinh vẫn chưa đạt được kết quả như mong muốn.
Hiện nay chỉ có đường mới được quét dọn thường xuyên bởi đội ngũ công nhân vệ sinh thuộc các đơn vị công ích quận, huyện. Phần còn lại của TP, chiếm diện tích lớn hơn diện tích đường rất nhiều là các hẻm, khu dân cư trong các hẻm và các chung cư… hầu như chẳng có ai quét dọn. Ở đây chỉ có lực lượng rác dân lập làm nhiệm vụ thu gom rác từ các hộ dân.
Lực lượng này chủ yếu hoạt động theo phương thức “tự thu, tự chi” nên ngoài công việc gom rác, họ hầu như chẳng quan tâm đến việc dọn dẹp rác cho địa phương. Thậm chí ở nhiều nơi, lực lượng ấy còn hoạt động rất thất thường, có ngày đi gom rác, có ngày lại không, chẳng theo một quy định nào nên đã có trường hợp không ít khu phố ngập rác mà chẳng thấy ai đến thu gom.
Ông Nguyễn Thế Định, Bí thư Đảng ủy P.Nguyễn Thái Bình Q1 nhớ lại thời còn làm đội trưởng Đội Trật tự đô thị của quận 1: “Ở nhiều hẻm, rác nhiều vô kể. Ở nhiều chung cư, rác chất hàng đống ở ban công… và những đống rác ấy chỉ được moi ra và dọn đi mỗi khi có chương trình “Ngày chủ nhật xanh”. “Cũng có một vài chung cư góp tiền thuê người quét dọn thường xuyên nhưng số ấy không nhiều”, ông Định nói.
| Ngày Môi trường thế giới năm nay : 7.000 người đi bộ “Vì đường phố không rác” Nhân ngày Môi trường thế giới (5/6) năm nay, sáng 3/6 Sở Tài nguyên-Môi trường TPHCM sẽ tổ chức lễ mít-tinh và đi bộ tại Công viên 30-4. Cuộc đi bộ sẽ có khoảng 7.000 người tham gia đến từ nhiều đơn vị như Sở TN-MT, Sở NN-PTNT, Sở GD-ĐT, UBMTTQ TP, Hội LH Phụ nữ TP, Hội Cựu chiến binh, Liên đoàn Lao động TP, Thành đoàn…. Chủ đề chính của ngày môi trường năm nay ở TPHCM là “Vì đường phố không rác”, ngoài ra còn có các thông điệp khác là giảm sử dụng xe máy-ô tô; tăng cường đi xe buýt, đi bộ. |
Không người quét rác ở các khu dân cư, lực lượng xử phạt những hành vi vứt rác bừa bãi cũng… chẳng mấy khi thấy xuất hiện. Theo Sở Tài nguyên-Môi trường, về nguyên tắc, tổ trật tự đô thị của các phường-xã sẽ làm công tác này nhưng lực lượng ấy lại phải đảm đương rất nhiều việc: xử lý lấn chiếm lòng lề đường, giữ gìn trật tự đô thị… nên gần như không còn người lo đến chuyện rác.
Trong bối cảnh ấy, ý thức giữ gìn vệ sinh của một bộ phận không nhỏ người dân lại rất thấp. Rất nhiều người dân ở ngoại thành không chịu đóng tiền thu gom rác mà vứt rác bừa bãi khắp nơi. Một cán bộ của Công ty Dịch vụ công ích Q12 cho biết, ở nhiều khu vực sâu, xa của Q12, lực lượng rác dân lập đã không thể tổ chức thu gom rác bởi các hộ dân ở đây không đóng tiền gom rác.
Tình trạng ấy cũng xảy ra tương tự ở các Q7, huyện Nhà Bè, Bình Chánh… Không chỉ người ngoại thành, nhiều người dân ở nội thành cũng chẳng chịu nộp tiền thu gom rác dù rằng chi phí này chỉ khoảng 10.000 đồng/hộ/tháng – rất thấp so với thu nhập của họ. Và tất cả những điều ấy đã tồn tại dai dẳng do mức phạt cho hành vi xả rác bừa bãi không cao, khoảng hơn 100.000 đồng/lần nên không mang tính răn đe.
Chưa lãnh đạo địa phương nào bị xử lý vì để địa phương bẩn, rác vương vãi khắp nơi nên họ cũng chẳng tích cực với công tác giữ gìn vệ sinh môi trường. Rác vì thế cứ “vô tư” trôi nổi khắp nơi.
Thay đổi thái độ đối với rác
Đó là mục tiêu của TPHCM khi quyết định chọn chủ đề cho Ngày Môi trường thế giới năm nay là “Vì đường phố không rác”. Theo ông Nguyễn Văn Chiến, hành vi xả rác bừa bãi diễn ra rất nhanh, chỉ vài giây, do vậy để đường phố sạch đẹp, các ngành chức năng và mỗi người dân phải tự giác thay đổi thái độ đối với với rác.
Ngành chức năng chủ động hoàn thiện lại cơ cấu tổ chức của hoạt động quét dọn, thu gom và vận chuyển rác. Từng người dân không xả rác bừa bãi. Cùng ý kiến với ông Chiến, ông Định cũng cho rằng, nếu mọi người không giữ gìn vệ sinh môi trường thì không ai có thể làm thay được, đặc biệt đối với người dân. “Nhà nước có tăng lực lượng kiểm tra, xử phạt hành vi vứt rác bừa bãi lên vài lần so với hiện nay nhưng từng người dân không ý thức được việc giữ gìn vệ sinh môi trường thì tình hình cũng chẳng cải thiện là bao bởi hành vi vi phạm này không chỉ diễn ra rất nhanh mà còn có khả năng xảy ra ở khắp nơi, mọi thời điểm”, ông Định nói.
Trước mắt, Sở Tài nguyên-Môi trường sẽ rà soát lại việc lắp đặt thùng rác. Nơi nào không có hoặc thiếu sẽ đề xuất bổ sung ngay để người dân có chỗ bỏ rác; tăng cường phương tiện chuyên chở rác cho các doanh nghiệp công ích để rác thải được vận chuyển ra khỏi TP kịp thời. Với người dân, sở sẽ vận động không nên chất hàng đống bịch đựng rác ra trước nhà khi chưa có người đến thu gom rác… “để tạo mỹ quan đô thị”.
Ngày Môi trường thế giới sẽ được TPHCM kỷ niệm bằng hoạt động đi bộ tuần hành, trồng cây xanh. Đây là một hoạt động nhằm vận động người dân hưởng ứng ngày môi trường thế giới trên diện rộng. Một sự kiện có ý nghĩa nhưng mong rằng sau đó sẽ là những hoạt động đi vào chiều sâu, thiết thực góp phần xây dựng TPHCM xanh, sạch đẹp.
