ThienNhien.Net – Một báo cáo gần đây do Trường Kinh doanh Manchester trình lên Phòng Môi trường, Nông nghiệp và các Vấn đề nông thôn Anh (DEFRA) cho thấy rằng, việc mua các loại thực phẩm hữu cơ hay thực phẩm được sản xuất nội địa chưa hẳn là có lợi hơn đối với môi trường. Thậm chí, môi trường có thể sẽ xanh sạch hơn khi người ta nhập khẩu một số loại đồ ăn như cà chua hay thịt cừu, ngay cả khi những sản phẩm này có thể được sản xuất ngay tại chỗ.
Bản báo cáo với tựa đề “Những tác động về môi trường của việc sản xuất và tiêu thụ thực phẩm” đã dựa trên những tài liệu hiện có khảo sát cuộc hành trình của 150 loại thực phẩm bán chạy nhất, từ khâu nuôi trồng, qua quá trình vận chuyển và chế biến, đến khâu tiêu thụ. Tại mỗi giai đoạn, tác giả đều đưa ra những đánh giá về tác động môi trường bao gồm những tác động tới nguồn nước trong khu vực (cả trên khía cạnh sử dụng và ô nhiễm nguồn nước), việc sử dụng năng lượng cho nuôi trồng, nguy cơ ấm lên toàn cầu, những ảnh hưởng nảy sinh từ việc giải phóng các chất dinh dưỡng, những ảnh hưởng trong quá trình chế biến, bảo quản đông lạnh và đóng gói.
Các nhà nghiên cứu kết luận rằng những lợi ích về môi trường của việc sản xuất thực phẩm hữu cơ là “không rõ ràng” và “không có một bằng chứng cụ thể nào trên khía cạnh môi trường ủng hộ cho việc mua sắm những nguồn thực phẩm có nguồn gốc nội địa hơn là những nguồn thực phẩm có nguồn gốc từ nơi khác”. Lấy ví dụ, cà chua được trồng ở Israel có thể ít gây phát sinh khí carbon hơn là cà chua sản xuất ở Anh bởi vì chúng được trồng trên những cánh đồng chứ không phải trong những nhà kính được làm nóng bằng nhiên liệu hoá thạch. Thêm vào đó, chúng cũng có thể được chuyên chở với khối lượng lớn một cách hữu hiệu hơn bằng xe tải hoặc tàu thuỷ hơn là bằng máy bay.
Giáo sư Ken Green, quản lý dự án cho biết: “Đây là lần đầu tiên trên nước Anh, một nghiên cứu toàn diện được tiến hành trên những chứng cứ sẵn có, và nó đã chỉ ra một số vấn đề mang tính thách thức mà DEFRA sẽ cần phải cân nhắc khi phát triển các chính sách về sản xuất và tiêu thụ thực phẩm bền vững. Nếu bạn quan tâm về những ảnh hưởng đối với môi trường của thực phẩm, bạn có thể nên nhập khẩu một vài loại trong số đó. Những bằng chứng mà chúng ta có từ trước tới nay đã chỉ ra rằng “sản xuất nội địa” không phải luôn là sự lựa chọn tối ưu đối với môi trường”.
Tuy nhiên, các nhà tổ chức chiến dịch môi trường lại chỉ trích bản báo cáo trên là không đầy đủ và chính xác. Hội khoa học đất, những người luôn khẳng định rằng việc nuôi trồng thực phẩm hữu cơ mang lại hiệu quả về năng lượng nhiều hơn 30%, thì lại cho rằng trong bài báo cáo này, những tác động quan trọng về môi trường đã không được xem xét và rằng các nhà nghiên cứu đã sử dụng sai mô hình để phân tích các phương pháp làm nông nghiệp hữu cơ.
Trong một bài phát biểu, đại diện của Hội khoa học đất đã cho biết: “Trong số trên 4.000 nông dân trồng trọt ở Anh, chỉ có một số rất ít sử dụng một hệ thống tương tự như mô hình mà các nhà nghiên cứu đưa ra. Thêm vào đó, bản báo cáo đã không bao quát hết những lợi ích về đa dạng sinh học chủ yếu của việc làm nông nghiệp hữu cơ (chẳng hạn, việc làm nông nghiệp hữu cơ ở các vùng đất thấp tạo điều kiện tăng gấp đôi về số lượng và chủng loại các loài thực vật, tăng một phần ba số chim muông và một phần ba các loài dơi). Báo cáo cũng đã không đề cập tới thực tế rằng, làm nông nghiệp hữu cơ giảm thiểu ô nhiễm thuốc trừ sâu, việc sử dụng nguồn nước và rác thải đóng gói”.
Phản ứng lại, ông Green nhấn mạnh rằng bài báo cáo đã không được viết căn cứ vào bất cứ một nghiên cứu nào mà Trường kinh doanh Manchester thực tế đã tiến hành, mà đơn giản chỉ là một cách xem xét trên những tài liệu hiện có và rằng ở một số khu vực, các nghiên cứu chỉ được tiến hành một cách rất thưa thớt. “Kết luận đó là toàn bộ những nỗ lực của chúng tôi dựa trên những chứng cứ sẵn có, nhưng rõ ràng là chúng tôi cần tiến hành nhiều nghiên cứu hơn nữa trên một phạm vi rộng lớn hơn”.
Bất chấp những lời phản đối xung quanh vấn đề vận chuyển thực phẩm, báo cáo cũng cho thấy rằng việc đi mua sắm bằng xe ôtô của các khách hàng cá nhân còn gây ra nhiều ảnh hưởng hơn tác động của việc vận chuyển trong hệ thống phân phối sản xuất thực phẩm. Vicki Hird, một người có kinh nghiệm trong lĩnh vực thực phẩm của nhóm “Những người bạn Trái đất” cho rằng điều này là kết quả của sự xuất hiện ngày càng tăng những siêu thị “ngoại thành”, gây nên một sự gia tăng theo cấp số nhân việc các khách hàng đi mua sắm bằng ôtô riêng.
Ông Green cũng cho hay, các loại thực phẩm sản xuất nội địa có thể mang tính cạnh tranh cao về tiết kiệm năng lượng nhưng ông cũng nhấn mạnh rằng, vấn đề này hoàn toàn không rõ ràng vì sự phổ biến của hệ thống các siêu thị có nghĩa là hầu hết mọi người sẽ không cần phải đi xa để có thể mua được sản phẩm. Thêm vào đó, vì đó là những “cửa hàng phục vụ tổng hợp” nên khách hàng không phải đi nhiều chỗ. Vì vậy, việc mua thực phẩm tại địa phương liệu có tốt hơn mua ở siêu thị hay không nếu xét về khía cạnh di chuyển của khách hàng có thể phụ thuộc vào loại thực phẩm và nơi ở của các khách hàng cá nhân.
Một điều hết sức quan trọng, các nhà nghiên cứu cũng nhấn mạnh rằng: bài báo cáo chỉ xem xét những ảnh hưởng về môi trường và không nhìn nhận đến những tác động trên khía cạnh kinh tế – xã hội, trong khi chính những khía cạnh về kinh tế – xã hội này mới cho ta đủ lý do để mua thực phẩm tại địa phương hay tự sản xuất.
Hird cho biết: “Phát triển bền vững liên quan tới nhiều vấn đề chứ không chỉ là vấn đề môi trường. Toàn bộ văn hoá ăn uống và các vấn đề kinh tế – xã hội là một phần quan trọng của nó”.
